Argumenten

Veel voorstanders van abortusrechten geloven dat een embryo of foetus nog geen mens is. Ze stellen vast dat een mens verder moet zijn in de ontwikkeling of meer moet kunnen, zoals het ervaren van pijn of het hebben van een bepaalde hersenfunctie. Voor veel van deze mensen is dit geloof de enige reden waarom ze abortus kunnen toestaan. Als het wel een mens zou blijken te zijn, zouden deze mensen abortus niet meer kunnen rechtvaardigen, omdat er dan een mens wordt gedood.

Het eerste probleem met deze opvatting is dat er geen bewijs is voor het feit dat een menselijke embryo of foetus geen mens zou zijn. Het gaat puur om een mening die altijd is gebaseerd op een aanname over wat het betekent om een (volwaardig) mens te zijn. En omdat het zo'n arbitrair uitgangspunt is, zijn mensen met deze mening het onderling niet eens over het punt waarop je wél spreekt van een mens met mensenrechten. Een goed voorbeeld hiervan is het feit dat er in Europa verschillende abortusgrenzen zijn. Dit zijn landen waar abortus legaal is, waardoor er gezocht moet worden naar een ander begintpunt van menselijk leven dan de bevruchting. En dat kan alleen maar door uit te gaan van wat voor jou belangrijk is, maar wat niet per se overeenkomt met de wetenschap.

Stel dat je abortus accepteert tot aan de levensvatbaarheidsgrens. Dit is ook de grens de Nederlandse wet kent, waar overigens slechts 22% van de Nederlanders een voorstander van is, aldus de laatste peiling. Dan ben je van mening dat abortus niet meer mag op het moment dat het kind zo ver ontwikkelt is dat het buiten de baarmoeder in leven kan worden gehouden. De beroepsgroep legt dat punt nu op 24 weken zwangerschap, oftewel 22 weken na de bevruchting.

Maar daarmee zeg je ook dat een foetus van een paar dagen jonger nog geen mensenrechten heeft en mag worden gedood bij een abortus. Is dat niet raar? In feite doen we op zo'n moment een blinddoek om en doen we alsof we niet weten dat er over een paar dagen een beschermwaardig kind is.

En bovendien: waarom is levensvatbaarheid een moreel juiste grens? Als je dit aan voorstanders vraagt krijg je meestal het antwoord dat dit het punt is waarop het kind buiten de baarmoeder in leven kan worden gehouden. Maar dat is simpelweg het herhalen van de definitie van levensvatbaarheid. Maar de vraag was wáárom dat de juiste grens is. Zowel de overheid als de gewone burger op straat heeft daar nog nooit een goed antwoord op gegeven. Heb jij sterk antwoord? Laat het ons weten op info@stopabortus.nl.

Sommige voorstanders van de levensvatbaarheidsgrens voegen eraan toe dat het ongeboren kind vanaf dat moment waarschijnlijk pijn kan ervaren. Dat klinkt als een rationeel standpunt. Immers, het kind kan niet alleen overleven maar het kan ook nog eens enorme pijn lijden terwijl het wordt geaborteerd. Maar wat als de abortusarts het kind verdoofd? Is het dan weer wel gerechtvaardigd om de abortus uit te voeren? En hoe zit het met mensen die in coma liggen? Dat zijn volgens iedereen mensen. Soms laten we ze sterven, maar dat is nooit omdat ze geen pijn ervaren. We laten comapatienten sterven wanneer er geen redelijke hoop meer is op hun herstel. Maar bij een gezonde foetus heb je juist alle reden om te verwachten dat het binnenkort als het ware ontwaakt uit zijn diepe slaap en zijn ogen opent. Moeten we daar dan niet op wachten, net zoals we op de comapatient wachten?

'Nee', zullen de mensen zeggen die hun abortusstandpunt vooral baseren op het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw. En daarover gaat het volgende stuk.

Veel voorstanders van abortusrechten vinden dat het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw voorrang heeft op het leven van het kind. Dit is een standpunt dat je ook vaak terughoort bij de hierboven beschreven groep, die vindt dat een foetus of embryo nog geen mens is. De mensen die genoeg hebben aan het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw, vinden het van minder (of geen) belang wat de morele waarde van een embryo of foetus is.

Onder deze mensen komt het dan ook regelmatig voor dat ze abortus de hele zwangerschapsduur legaal willen zien. Vandaar dat er plekken op aarde zijn waar abortus tot in de laatste week van de zwangerschap zou mogen, zoals in de Amerikaanse staten Colorado, New Mexico en Oregon, New Jersey, Vermont, Alaska plus het hoofdstedelijke disctrict Washington D.C.

In feite passen deze (en andere) regio's in de wereld het zelfbeschikkingsstandpunt consistent toe, oftewel, ze spreken zichzelf niet tegen. De filosofie is namelijk gebaseerd op het idee dat het er niet eens toe doet of de foetus een volwaardig mens is. De vrouw is "baas in eigen buik" en mag zelfs een volwassene uit haar baarmoeder verbannen.

Deze manier van denken is ontstaan in de jaren zeventig, toen het wetenschappelijke veld van de embryologie al veel ontwikkeling had doorgemaakt. Voor wetenschappers was het dan ook lastig te ontkennen dat een embryo een mens is vanaf de bevruchting. Het leeft immers, het bevat het volledige menselijke genoom én het ontwikkelt zich als geheel binnen de menselijke levenscyclus. Qua wetenschap staat het pro-life argument dus als een huis.

Natuurlijk proberen pro-choice filosofen om die wetenschappelijke feiten heen te argumenteren. Daarom heeft men een filosofie bedacht die ervoor zorgt dat abortus ook rechtvaardigt als het ongeboren kind een mens is. Dit noemen ze de no-duty-to-sustain argumentatie, oftewel het idee dat je nooit verplicht kunt worden om een menselijk leven in stand te houden met jouw lichaam.

Eén van de beroemdste aanhangers van deze denkstroming is Judith Jarvis Thomson. In de jaren zeventig schreef zij een essay waarin zij 'de analogie van de beroemde vioolspeler' presenteerde. Daarin schetst Thomson ongeveer het volgende tafereel: 

Je word wakker in ziekenhuisbed en blijkt via allerlei buisjes te zijn vastgemaakt aan een beroemde vioolspeler. Mag je nu gedwongen worden om deze persoon negen maanden in leven te houden? Het antwoord van Thomson was ‘nee’.

Het is deze filosofie waarop leuzen als 'baas in eigen buik' zijn gebaseerd. Wetgevers hebben zich wereldwijd laten inspireren door dit gedachtenexperiment, al kwam er vaak wel een abortuslimiet omdat maar weinig mensen zo ver willen gaan dat abortus tot vlak voor de geboorte een optie wordt. 

Mocht je je afvragen of het dan echt waar is dat veel abortuswetten zijn ingegeven door een zeer hypothethische vergelijking met abortus, dan heb je helemaal gelijk. 

En dan te bedenken dat de vergelijking compleet mank gaat. Bij een zwangerschap gaat het ten eerste om je bloedeigen kind in plaats van een vreemde. Nog veel belangrijker is het feit dat het losrukken van de ziekenhuisbuisjes iets heel anders betreft dan een abortus. In het eerste geval besluit je iemand geen levensreddende steun (meer) te geven. Maar bij abortus wordt de ander actief gedood met instrumenten of middels een chemische abortuspil.

Wat wel klopt aan de analogie van Thomson is dat het gaat om twee mensen in plaats van één mens en één klompje cellen. Ook gaat het in beide scenario’s heel duidelijk om de vraag of een sterkere mens een zwakker persoon moet helpen in nood. Wat denk jij? Moet de sterkere moeder het zwakke kind helpen overleven of mag het acitef gedood worden?

De meeste mensen hebben weleens gehoord van de leus "Baas in eigen buik!". Actievoerders die strijden voor abortusrechten schreeuwden dit vaak van de daken. Maar wat betekent het nu eigenlijk om baas in eigen buik te zijn? 

Misschien valt het je op dat de leus niets zegt over het kind, de ongeboren mens. Dat komt ook omdat het argument achter 'baas in eigen buik' uitgaat van volledige zelfbeschikking. Sterker nog, voor de mensen die deze leus hebben bedacht, doet het er niet toe of het ongeboren kind een mens is of niet. Het moet gedood kunnen worden, als de vrouw dat wil. Het is namelijk haar lichaam en daar mag ze iedereen uit verwijderen op het moment dat ze geen zin (meer) heeft in die connectie.

De filosofie stamt al uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. Filosofen als Judith Jarvis Thompson. Zij was een aanhanger van het idee dat je een mens nooit kunt dwingen zijn of haar lichaam beschikbaar te stellen voor het in stand houden van andermans lichaam. Haar beroemde vergelijking met abortus betrof een beroemde vioolspeler die opeens aan jou als lezer is vastgemaakt via bijvoorbeeld de nieren. Jij bent de enige die hem lang genoeg in leven kan houden totdat de artsen hem kunnen genezen. Thompson beargumenteert in haar essay dat het best nobel zou zijn om het leven van de vioolspeler te verlengen, maar dat je er nooit toe kan worden verplicht. 

Mensen die het fundamenteel met haar oneens zijn, vinden dat de vergelijking niet opgaat. Een abortus gaat namelijk veel verder dan het niet meer geven van levensreddende steun. Een abortus betekent het actief doden van het ongeboren leven in de baarmoeder. Bovendien gaat het daarbij om je eigen kind en niet om een vreemde. 

Toch is deze filosofie de leidraad geworden voor veel abortuswetten. Denk maar aan de Nederlandse abortuswet, waarin nergens wordt gesproken over een klompje cellen, maar gewoon over ongeboren leven. En toch mag het dood, aldus de voorstanders van abortusrechten die deze filosofie kennen en onderschrijven.

Voor de meeste voorstanders van abortusrechten geldt echter dat ze abortus alleen voor zichzelf kunnen goedkeuren als het ongeboren leven nog geen mens is. Helaas hebben die mensen wel een probleem, want de wetenschap leert iets anders. Biologen hebben een consensus over het feit dat individueel menselijk leven begint bij de bevruchting. Niet eerder en niet later.

Veel voorstanders van abortusrechten geloven oprecht dat er geen mens wordt gedood bij een abortus. Het zou gaan om een ander wezen, een soort pre-mens. Het wordt langzaamaan een mens, maar dat is het in de beginperiode nog zeker niet.

Wanneer ben je dan wel een mens volgens deze personen? Daar zijn ze het niet helemaal over eens. Behalve het moment van bevruchting kun je namelijk geen feitelijk startpunt van menselijk leven benoemen. Sommigen zeggen dat je een mens bent zodra je pijn kunt ervaren. Anderen zeggen dat er een hartslag moet zijn. Weer anderen vinden dat je pas mens bent als je geboren wordt. En dan is er ook nog de discussie over de vraag wanneer je een persoon wordt. Is dat tijdens een van de genoemde momenten of moet je daar nog weer een paar maanden voor buiten de baarmoerder leven, tot dat je zelfbewustzijn hebt ontwikkeld? 

Het enige wetenschappelijke feit waarmee je tevens het startpunt van menselijk leven kunt beargumenteren, is simpelweg het moment van de samensmelting van ei- en zaadcel, oftewel de bevruchting. Biologen wereldwijd zijn in consensus met elkaar over het feit dat menselijk leven begint bij de bevruchting. Natuurlijk is er een uitzondering wanneer er een tweeling of drieling, etc., ontstaat. Maar dan wordt dat eerste leven (dat dus bij de bevruchting begon) als het ware gedupliceerd. Dat betekent dus alleen maar dat er nóg meer leven bij is gekomen.

Is de ongeborene dus een mens? Jazeker. En een persoon? Daar kan men lang en breed over discussieren. Maar is het niet voldoende dat je simpelweg behoort tot het menselijk ras? Op het moment dat we extra eisen gaan stellen, gaan we namelijk discrimineren. 

Geloof jij in mensenrechten? Natuurlijk, dat is een domme vraag. Maar geloof je dan ook dat mensenrechten zouden moeten gelden voor alle mensen? Dus ongeacht hun locatie, bijvoorbeeld? Want het hangt er best wel vanaf waar je verwekt wordt om te weten wanneer jouw mensenrechten beginnen. In Nederland beginnen die namelijk als de moeder van een mens 24 weken zwanger is van hem of haar. Maar in Frankrijk heb je die mensenrechten al na 14 weken. Woont je moeder in Duitsland dan heb je al bij 12 weken het recht op leven en kan niemand dat meer van je afnemen. Maar reist je moeder door naar Polen dan heb je al vanaf de bevruchting mensenrechten, oftewel vanaf 0 weken zwangerschap.

Is het niet veel beter om gewoon te kijken naar de start van het menselijk leven om te bepalen wanneer de mensenrechten ingaan? 

Het feit dat allerlei

Vanaf de bevruchting hebben ongeboren mensen de toekomst van een mens. Dat wil zeggen: een potentiele toekomst. Maar laat je niet te veel afleiden door het woord 'toekomst'. Het is niet zo dat een ongeboren mens een potentieel mens is. Biologen zijn het erover eens dat het menselijk leven bij de bevruchting begint. Nee, wat we bedoelen is dat die ongeboren mens net als wij een menselijke toekomst in het verschiet heeft. Onze toekomst is namelijk ook slechts potentieel, aangezien we niet weten of we morgen nog leven. Feit is wel dat niemand onze toekomst mag afnemen, door ons leven te beeindigen. Zelfs niet als we nog geen flauw idee hebben van het feit dat we een toekomst hebben. Denk bijvoorbeeld aan pasgeboren baby's die de eerste maanden geen flauw idee hebben dat ze bestaan, laat staan dat ze beschikking hebben over een potentiele toekomst. Toch laten we ze leven, omdat ze daar recht op hebben. Denk ook aan peuters. Die weten misschien wel dat ze gisteren geleefd hebben en dat er morgen weer een dag komt. Maar veel verder dan dat kunnen ze nog niet denken. Toch hebben ze het recht op alle ervaringen die ze nog zullen meemaken, zoals hun eerste baan of auto, hun eerste kus of hun bruiloft.